Yasda halva verməmək günahdırmı?

Azərbaycanda yas mərasimlərində halva verilməsi ənənəvi bir tətbiqdir. Beləki yas mərasimində gələn qonaqlara halva paylanaraq ölənin ruhuna dualar oxunur.

Maraqlıdır, İslamda yas mərasimində halva vermək vacib hesab olunurmu? Bunun dini bir əsası varmı?

Məsələni dəyərləndirən ilahiyyatçı Tural İrfan “Ajans.az”a açıqlamasında deyib ki, halvanın yasla əlaqəsi yoxdur:

‘’Milli xörəklərimiz siyahısında olan halvanı xurafatçı təbəqə gətirib ölü yeməyi, yas zöhrəyinə çeviriblər. Quran”, “ehsan”, “molla” deyəndə yas, “halva” deyəndə niyə ölü yada düşür?  Burada günahın yarısı xurafatçı və istismarçı ruhani təbəqənin, digər yarısı da marksist Sovet rejiminindir. Quranı ölü kitabı kimi məhdudlaşdıraraq ehsanı da yalnız yeməklə müəyyən edib sırf yas məclisi anlamında təqdim ediblər. Halva Şərqin ən qədim yeməklərindən biridir. (Ərəbcə “dadlı” deməkdir.) Onun adını da yas yeməyi qoyub sırf ölü üçün təsnifatlandırıblar. Necə ki, bəziləri elə hesab edir ki, quymaq yalnız təzə doğmuş arvadların yeməyidir. O gün dükanda bir qadın halva üçün un aldığını dilə gətirən kimi dörd nəfər dərhal təəccüblə dilləndi:

 “Kimsə rəhmətə gedib?” Deməli belə çıxır ki, yeməklərin də ölü və diri üçün olanı var. Halbuki belə deyil. Yazıq halvanı hörmətdən salıb ölü yeməyi elan ediblər. Halbuki halva elə toyda da verilə bilərdi, hətta kafelərdə menyuya daxil edilə bilərdi.

 Ehsan yaxşılıq deməkdir. (Ərəb sözüdür, “yaxşılıq, gözəllik” anlamındadır.) Təkcə yemək süfrəsinə aid deyil. Amma yaxşılığı qarınla ölçənlər ehsanı da sırf yeməyə aid ediblər. Qəlbi sınıq birinin könlünü almaq, yola düşmüş daşı kənara atmaq, insanlara xoş söz danışıb təsəlli vermək, yetimin başına sığal çəkmək, yesirə ayaqqabı almaq, korun qolundan tutmaq, miskinə əl tutmaq da ehsandır. Ehsan kimi İslamın böyük əhəmiyyətli qaydasını sırf yeməklə, qarınla məhdudlaşdırmaq əski göbəgən molla sürüsünün mənfur bidətlərindəndir ki, Sovet rejimi də dini bu cür təqdim etmək üçün onlara şərait yaratmışdır’’.

 Ekspert vurğulayıb ki, Sovet vaxtı qəbir üstə Quran oxumağa bir söz demirdilər:

 ‘’Amma ictimai yerdə, tədbirdə, işdə, məktəbdə bircə ayə oxusaydın, adamın dərisini soyardılar. Demək Quranı anlamamaq və ölülər üçün oxumaq onlara sərf edirdi. Yəni, ehsanı qarınla, halvanı yasla, Quranı da ölü ilə bağladılar, mollalarla marksistlər əsl İslamı beləcə dəfn etdilər. İndi bir ilahiyyatçıya, din xadiminə desən ki, bizə gəl bir Quran oxu. O saat böyürdən bir neçəsi təəccüblə dillənəcək ki, “Kimsə rəhmətə gedib?”
 Yaxud desən ki, axşam ehsan verirəm, bizə gəlin. Hamı deyəcək, yəqin dədəsinə ya da anasına “ehsan” verir. Demək ehsanı yalnız ölü üçün yemək süfrəsi kimi möhürləyiblər. Amma əslində qarşılıq almayıb təmənnasız edilən yaxşılığın hamısı ehsandır. Bir zamanlar molla sözü Pənah Vaqifə, Vidadiyə, Aşıq Cumaya verilən titul idi. Ona görə deyirlər, ad və vəzifə insanı ucaltmır, insan adı vəzifəsini ucaldır. Vaqif, Vidadi, Cuma molla adını akademik, ziyalı, aşıq, şair, vəzir səviyyəsinə qaldırmışdı, indikilər isə dilənçi, qəbristanlıqda ölü gözləyən göbəgən səviyyəsinə endirdilər. Cəhalət və xurafatın nəticəsi budur’’.

©️ Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır.