Əbədi həyatın açarı: Zehin yükləmək mümkün olacaq?

Ajans.az xəbər verir ki, siz orada rəqəmsal olaraq, bəlkə də əbədi olaraq yaşayacaqsınız. Özünüzü tanıyacaqsınız, xatirələrinizi saxlayacaqsınız və yenə də özünüz kimi hiss edəcəksiniz. Ancaq bədənə sahib olmayacaqsınız.

Bu simulyasiya edilmiş mühitdə siz real həyatda etdiyiniz hər şeyi edə bilərsiniz – qidalanmaq, maşın sürmək, idman etmək və s. Divarlardan keçmək, quş kimi uçmaq və ya başqa planetlərə səyahət etmək kimi real dünyada mümkün olmayan bir çox şeyi bacaracaqsınız. Bəs, bunu etmək olarmı? Zehin yükləmək əslində mümkün ola biləcək addımdır. Ancaq bunun necə baş verə biləcəyini düşündürücüdür. Çünkü tədqiqatçılar beyni yeni anlamağa başlayırlar. Bir konsepsiyanın qorxulu, ağlasığmaz dərəcədə çətin görünməsi onun qeyri-mümkün olması  demək deyil. Təsəvvür edin ki, elm bəşəriyyəti Aya aparıb, insan genomunu ardıcıllıqla tərtib edib, çiçək xəstəliyini yox edib. Bunlar da bir vaxtlar qeyri-mümkün hesab olunurdu. Beyin ümumiyyətlə məlum kainatın ən mürəkkəb obyekti hesab olunur. Bütün bu mürəkkəbliyi təkrarlamaq qeyri-adi dərəcədə çətin olardı. Xarici dünya beyin üçün əlçatan olmalıdır. Bir kompüterin içində qapalı olsanız belə, hisslərinizin simulyasiyasına, görmə, eşitmə, qoxu, toxunma, hiss etmə, eləcə də hərəkət etmək, göz qırpmaq, ürək döyüntünüzü hiss etmək, sirkadiyalı ritminizi tənzimləmək və başqa min bir şey etmək qabiliyyətinə ehtiyacınız olacaq.

Sensor girişi olmadan kompüterin içərisində təmiz zehni qabarcıqda mövcud ola bilmərik?

İnsanları tam qaranlığa və ya səssiz bir otağa qoymaq kimi duyğularından məhrum etmək hissi məhrumiyyət kimi tanınır və işgəncə növü hesab olunur. Susuzluq, aclıq, ağrı və qaşınma kimi bədən siqnallarını qəbul etməkdə çətinlik çəkən insanlar tez-tez psixi sağlamlıq problemləri yaşayırlar. Buna görə də, zehni işə yükləmək üçün hisslərinizin və yaşadığınız rəqəmsal mühitin simulyasiyası son dərəcə dəqiq olmalıdır. Hətta kiçik pozuntular ciddi psixi nəticələrə səbəb ola bilər. Hazırda tədqiqatçıların hesablama gücü və hətta bu cür simulyasiyaları yerinə yetirmək üçün tələb olunan elmi biliyi yoxdur. Bunun üçün beyni qabaqcıl təfərrüatlarla təsvir etməyə qadir olan qeyri-adi dərəcədə mürəkkəb MRT aparatına ekvivalent cihaz lazımdır. Hal-hazırda elm adamları beyin xəritəsinin çox erkən mərhələlərindədir - bu, milçək beyninin və siçan beyninin kiçik hissələrini əhatə edir.

Bir neçə onillik ərzində insan beyninin tam xəritəsi yaradıla bilər. Lakin bütün 86 milyard neyronların şəxsiyyətlərini və onların trilyonlarla əlaqəsini ələ keçirmək çətin olacaq. Tədqiqatçıların simulyasiya edilmiş beynin işləməsi üçün neçə səviyyəyə enməsi lazım olduğunu bilmək çətindir. Molekulyar səviyyədə dayanmaq kifayətdirmi? Bunu indi heç kim bilmir. Avtomobilin necə işlədiyini bilə-bilə yeni avtomobil düzəltmək, onun daxili işini bilmədən mövcud avtomobili skan edib surətini çıxarmağa çalışmaqdan daha asandır. Lakin bu yanaşma elm adamlarından beynin düşüncələri necə əmələ gətirdiyini – insan şüurunu canlandıran hesablamaları yerinə yetirmək üçün minlərlə və ya milyonlarla neyronun necə birləşdiyini başa düşməyi tələb edir. 

Başqa bir yol var: 86 milyard real neyronu bir-bir süni neyronlarla əvəz etmək. Bu yanaşma zehni yükləməni çox asanlaşdıracaq. Lakin hazırda elm adamları heç bir real neyronu süni neyronla əvəz edə bilmirlər. Ancaq unutmayın ki, texnologiyanın sürəti eksponent olaraq artır. Qarşıdakı onilliklərdə hesablama gücü və süni intellektdə böyük irəliləyişlər gözləmək ağlabatandır. Lakin dəqiq olan bir şey var. Zehni yükləmək üçün vəsait tapmaq problem olmayacaq. Bir çox milyarder xoşbəxtliklə əbədi yaşamaq üçün böyük miqdarda pul xərcləyərdi.Çətinliklər böyük olsa da və qarşıdakı yol qeyri-müəyyən olsa da, bir gün ağıl yükləmənin reallığa çevriləcəyinə inanıram. Ən optimist hesablamalar 2045-ci ilə, yəni cəmi 20 il sonraya işarə edir. Digərləri bu əsrin sonu deyirlər.

Mənbə: Dobromir Rahnev, Corciya Texnologiya İnstitutunun Psixologiya kafedrasının dosenti